Χωριό Μαρμακέτο

Το μικρό χωριό Μαρμακέτο βρίσκεται στη βορειοανατολική μεριά του οροπεδίου Λασιθίου, δίπλα ακριβώς από το χωριό Φαρσάρω. Το Μαρμακέτο απέκτησε το όνομα του από το επώνυμο του πρώτου οικιστή του, ο οποίος λεγόταν Μαρμακιώτης.

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, το χωριό λέγεται ότι πήρε το όνομα του από τους τεχνίτες που έφτιαχναν παλαιότερα τα ανώφλια των εισόδων και των παραθύρων των σπιτιών. Μεγάλες πέτρες εξορύσσονταν από τα λατομεία του χωριού και στη συνέχεια, στέλνονταν στους ειδικούς αυτούς τεχνίτες για να τις διαμορφώσουν κατάλληλα. Οι τεχνίτες αυτοί ονομάζονταν “μαρμακέτες”.

Η κατοίκηση της περιοχής του Μαρμακέτο ξεκινάει από τη Νεολιθική Εποχή (3.500 π.Χ.), κάτι που αποδεικνύεται από τα διάφορα οικοδομικά και ταφικά ευρήματα που βρέθηκαν στον λόφο Κάστελο. Ο Κάστελος απέχει περίπου ένα χιλιόμετρο βόρεια από το Μαρμακέτο και πάνω του βρίσκεται το Σπήλαιο Κρόνιο, γνωστό και ως Ιερό της Τραπέζας.

Το Μαρμακέτο αποτέλεσε τον τόπο γεννήσεως του μεγάλου οπλαρχηγού του Λασιθίου, Εμμανουήλ Ροβίθη (Καπετάν Καζάνης), ο οποίος γεννήθηκε το 1793. Ο Καπετάν Καζάνης πολέμησε πολλές φορές εναντίον των Τούρκων και ηγήθηκε των Λασιθιωτών σε πολλές μάχες. Προς τιμήν του έχει στηθεί προτομή στην κεντρική πλατεία του χωριού, όπου κατατίθεται στεφάνι σε κάθε εθνική εορτή.